Choroba refluksowa przełyku (GERD)
Choroba refluksowa przełyku – co to jest?
Choroba refluksowa przełyku – objawy
Choroba refluksowa przełyku – metody leczenia
Choroba refluksowa przełyku – leczenie chirurgiczne
Choroba refluksowa przełyku – co to jest?
Choroba refluksowa przełyku (GERD – gastro-esophageal reflux disease) jest jednym z częstszych schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego i dotyczy blisko 10% populacji krajów wysoko rozwiniętych. Związana jest z cofaniem się treści z żołądka i dwunastnicy do przełyku z powodu niewydolności fizjologicznej bariery antyrefluksowej. U większości pacjentów z GERD rozpoznaje się przepuklinę rozworu przełykowego.
W trakcie trwania choroby dochodzi do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego błony śluzowej przełyku i innych powikłań. Do rozpoznania wystarczy stwierdzenie uciążliwych, w opinii pacjenta, typowych dolegliwości (opisanych poniżej). Dla potwierdzenia zwykle wykonuje się dodatkowe badania: gastroskopię, manometrię, impedancję ewentualnie pH-metrię przełyku.
Choroba refluksowa przełyku (GERD) – objawy
Najczęstszym objawem GERD jest zgaga, choć jej nieobecność nie wyklucza występowania choroby. Często pacjenci skarżą się na pieczenie i bóle w okolicy zamostkowej, które mogą sugerować zaostrzenie choroby wieńcowej. U części pacjentów obserwuje się ulewania treści pokarmowej. GERD niejednokrotnie stanowi przyczynę nawracających infekcji dróg oddechowych, w tym zapaleń płuc, a nawet astmy oskrzelowej. Do mniej typowych objawów refluksu należą także przewlekłe zapalenie zatok, wymioty, zaburzenia przełykania.
Choroba refluksowa przełyku – metody leczenia
Pierwszym krokiem w leczeniu choroby refluksowej przełyku powinna być modyfikacja stylu życia polegająca na:
- normalizacji wagi ciała
- zaprzestaniu palenia tytoniu, ograniczeniu spożywania alkoholu
- unikaniu pokarmów sprzyjających rozwojowi GERD (czekolada, soki cytrusowe, tłusta żywność, mleko, napoje gazowane)
- podniesieniu wezgłowia łóżka
- unikaniu przejadania się oraz pozycji leżącej przez klika godzin po posiłku
- unikaniu leków obniżających ciśnienie dolnego zwieracza przełyku (np. aspiryna i inne niesterydowe leki przeciwzapalne, potas, preparaty żelaza).
U części pacjentów konieczne jest zastosowanie farmakoterapii. Najczęściej stosowane grupy leków:
- zobojętniające sok żołądkowy (sole magnezu, wapnia, aluminium) – dostępne bez recepty, działają szybko, ale krótko. Zalecane do stosowania okazjonalnego u pacjentów z niewielkim nasileniem choroby. Mogą powodować zaparcia, zaburzenia elektrolitowe.
- H2 blokery (np. ranitydyna, famotydyna) – ograniczają produkcję kwasu solnegow żołądku. W większości dostępne bez recepty, ograniczają dolegliwości u pacjentów z niewielkim i średnim nasileniem refluksu.
- blokery pompy protonowej (np. omeprazol, esomeprazol, pantoprazol, lanzoprazol)
– najnowsze i najskuteczniejsze specyfiki redukujące produkcję kwasu solnego. Ograniczają lub likwidują objawy GERD u większości pacjentów. Mogą być stosowane przewlekle.
- prokinetyki (np. metoclopramid, itopryd) – poprawiają perystaltykę przewodu pokarmowego, przyspieszają opróżnianie żołądkowe.
Nie zawsze jednak leczenie zachowawcze przynosi wystarczającą kontrolę objawów. Nie bez znaczenia są również dane wskazujące na niekorzystny wpływ przewlekłej blokady produkcji kwasu solnego (zaburzenia fizjologicznej flory bakteryjnej, upośledzenie wchłaniania z przewodu pokarmowego).
Choroba refluksowa przełyku – wskazania do leczenia chirurgicznego
Pacjenci, u których leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy lub istnieje konieczność stałego stosowania leków są kandydatami do leczenia chirurgicznego. Powikłania choroby refluksowej przełyku (w tym przełyk Barretta, astma, przewlekły kaszel, chrypka itp.) stanowią kolejne wskazania do wdrożenia postępowania operacyjnego.
Obecnie preferowanym zabiegiem jest laparoskopowa fundoplikacja sposobem Nissena. Metoda ta jako jedyna pozwala na odtworzenie głównych składowych fizjologicznej bariery antyrefluksowej. Czasowe lub stałe ustąpienie dolegliwości ma miejsce u blisko 95% pacjentów.
Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym. Chirurg wykonuje w powłokach jamy brzusznej zwykle 5 małych nacięć (długości 5mm do 1,5cm), przez które wprowadzane są specjalne narzędzia.
W trakcie zabiegu sprowadza się przemieszczoną do klatki piersiowej brzuszną część przełyku oraz dokonuje się naprawy przepukliny rozworu przełykowego. Zasadnicza część zabiegu polega na owinięciu brzusznego odcinka przełyku częścią żołądka zwaną dnem i wytworzeniem „mufki” tworzącej „zawór” ograniczający cofanie się treści.
Pacjent przyjmowany jest do szpitala w przeddzień zabiegu. W kilka godzin po operacji może wstać z łóżka. W pierwszym dniu po zabiegu wykonywane jest kontrolne badanie rentgenowskie w celu potwierdzenia drożności i szczelności przełyku. Pacjent może spożyć pierwszy, lekki posiłek bezpośrednio po badaniu. Wypis do domu następuje w 2-3 dobie po zabiegu. Szwy usuwa się po tygodniu podczas kontroli ambulatoryjnej.
Zalety metody laparoskopowej:
- zmniejszenie bólu pooperacyjnego
- krótki pobyt w szpitalu i szybki powrót do codziennej aktywności
- dobry efekt kosmetyczny.
Możliwe powikłania zabiegu operacyjnego:
- uszkodzenie przełyku, żołądka, śledziony, opłucnej
- krwawienia
- czasowe zaburzenia połykania
- komplikacje związane ze znieczuleniem ogólnym
- utrzymywanie się objawów refluksu mimo leczenia.
opracował dr n. med Marcin Migaczewski
